晁错论

注释

注音版

cháo cuò lùn晁错论sòng dài宋代sū shì苏轼
　　 tiān xià zhī huàn.　　天下之患。zuì bù kě wèi zhě.最不可为者。míng wéi zhì píng wú shì.名为治平无事。ér qí shí yǒu bù cè zhī yōu.而其实有不测之忧。zuò guān qí biàn.坐观其变。ér bù wéi zhī suǒ.而不为之所。zé kǒng zhì yú bù kě jiù qǐ ér qiáng wèi zhī.则恐至於不可救；起而强为之。zé tiān xià niǔ yú zhì píng zhī ān ér bù wú xìn.则天下狃於治平之安而不吾信。wéi rén rén jūn zǐ háo jié zhī shì.惟仁人君子豪杰之士。wèi néng chū shēn wéi tiān xià fàn dà nàn.为能出身为天下犯大难。yǐ qiú chéng dà gōng cǐ gù fēi miǎn qiǎng qī yuè zhī jiān.以求成大功；此固非勉强期月之间。ér gǒu yǐ qiú míng zhī suǒ néng yě.而苟以求名之所能也。13 　　 tiān xià zhì píng.　　天下治平。wú gù ér fā dà nàn zhī duān wú fā zhī.无故而发大难之端；吾发之。wú néng shōu zhī.吾能收之。rán hòu yǒu cí yú tiān xià.然后有辞於天下。shì zhì ér xún xún yān yù qù zhī.事至而循循焉欲去之。shǐ tā rén rèn qí zé.使他人任其责。zé tiān xià zhī huò.则天下之祸。bì jí yú wǒ.必集於我。13 　　 xī zhě cháo cuò jìn zhōng wèi hàn.　　昔者晁错尽忠为汉。móu ruò shān dōng zhī zhū hóu.谋弱山东之诸侯。shān dōng zhū hóu bìng qǐ.山东诸侯并起。yǐ zhū cuò wéi míng ér tiān zǐ bù yǐ chá.以诛错为名；而天子不以察。yǐ cuò wèi zhī shuō.以错为之说。tiān xià bēi cuò zhī yǐ zhōng ér shòu huò.天下悲错之以忠而受祸。bù zhī cuò yǒu yǐ qǔ zhī yě.不知错有以取之也。13 　　 gǔ zhī lì dà shì zhě.　　古之立大事者。bù wéi yǒu chāo shì zhī cái.不惟有超世之才。yì bì yǒu jiān rěn bù bá zhī zhì.亦必有坚忍不拔之志。xī yǔ zhī zhì shuǐ.昔禹之治水。záo lóng mén.凿龙门。jué dà hé ér fàng zhī hǎi.决大河而放之海。fāng qí gōng zhī wèi chéng yě.方其功之未成也。gài yì yǒu kuì mào chōng tū kě wèi zhī huàn wéi néng qián zhī qí dāng rán.盖亦有溃冒冲突可畏之患；惟能前知其当然。shì zhì bù jù.事至不惧。ér xú wèi zhī tú.而徐为之图。shì yǐ dé zhì yú chéng gōng.是以得至於成功。13 　　 fū yǐ qī guó zhī qiáng.　　夫以七国之强。ér zhòu xuē zhī.而骤削之。qí wèi biàn.其为变。qǐ zú guài zāi?岂足怪哉？cuò bù yú cǐ shí juān qí shēn.错不於此时捐其身。wèi tiān xià dāng dà nàn zhī chōng.为天下当大难之冲。ér zhì wú chǔ zhī mìng.而制吴楚之命。nǎi wèi zì quán zhī jì.乃为自全之计。yù shǐ tiān zǐ zì jiāng ér jǐ jū shǒu.欲使天子自将而己居守。qiě fú fā qī guó zhī nán zhě.且夫发七国之难者。shuí hū?谁乎？jǐ yù qiú qí míng.己欲求其名。ān suǒ táo qí huàn.安所逃其患。yǐ zì jiāng zhī zhì wēi.以自将之至危。yǔ jū shǒu zhì ān jǐ wéi nán shǒu.与居守至安；己为难首。zé qí zhì ān.择其至安。ér qiǎn tiān zǐ yǐ qí zhì wēi.而遣天子以其至危。cǐ zhōng chén yì shì suǒ yǐ fèn yuàn ér bù píng zhě yě.此忠臣义士所以愤怨而不平者也。13 　　 dāng cǐ zhī shí.　　当此之时。suī wú yuán àng.虽无袁盎。cuò yì wèi miǎn yú huò.错亦未免於祸。hé zhě?何者？jǐ yù jū shǒu.己欲居守。ér shǐ rén zhǔ zì jiāng.而使人主自将。yǐ qíng ér yán.以情而言。tiān zǐ gù yǐ nán zhī yǐ.天子固已难之矣。ér zhòng wéi qí yì.而重违其议。shì yǐ yuán àng zhī shuō.是以袁盎之说。de xíng yú qí jiān.得行於其间。shǐ wú chǔ fǎn.使吴楚反。cuò yǐ shēn rèn qí wēi.错已身任其危。rì yè cuì lì.日夜淬砺。dōng xiàng ér dài zhī.东向而待之。shǐ bù zhì yú lèi qí jūn.使不至於累其君。zé tiān zǐ jiāng shì zhī yǐ wéi wú kǒng.则天子将恃之以为无恐。suī yǒu bǎi àng.虽有百盎。kě dé ér jiān zāi?可得而间哉？13 　　 jiē fū!　　嗟夫！shì zhī jūn zǐ.世之君子。yù qiú fēi cháng zhī gōng.欲求非常之功。zé wú wù wèi zì quán zhī jì.则无务为自全之计。shǐ cuò zì jiāng ér tǎo wú chǔ.使错自将而讨吴楚。wèi bì wú gōng.未必无功。wéi qí yù zì gù qí shēn.惟其欲自固其身。ér tiān zǐ bù yuè.而天子不悦。jiān chén dé yǐ chéng qí xì.奸臣得以乘其隙。cuò zhī suǒ yǐ zì quán zhě.错之所以自全者。nǎi qí suǒ yǐ zì huò yú!乃其所以自祸欤！